De overheid zet de ontwikkeling van de corona app door. Uit recent onderzoek van Telecompaper blijkt echter dat het een illusie is dat een dergelijke app snel een hoge penetratie kan krijgen. Om maximaal effectief te kunnen zijn is een penetratie van 60 procent gewenst. Indien de penetratie lager is dan zal de contact informatie van besmette personen via mondelinge overdracht verkregen moeten worden. Meer inzet van menskracht is dan vereist. Mede op basis van het recente onderzoek van Telecompaper naar het gebruik van apps en de penetratie is een voorzichtige inschatting dat een penetratie van rond de 20 procent binnen een aantal maanden maximaal haalbaar is. Om dat te bereiken zal de gebruiker het vertrouwen moeten hebben dat de privacy gewaarborgd is. Tevens zal er een intensieve overheidscampagne noodzakelijk zijn.
Hoe werkt de Corona app
Nu er zicht komt op de vermindering van het aantal sterfgevallen en IC opnames wordt er nagedacht een exit strategie om uit de corona crisis te komen. Wat kunnen we doen om een tweede golf besmettingen te voorkomen? Het besef is dat we dit alleen kunnen voorkomen als we snel in staat zijn om de nieuwe corona gevallen te signaleren en in quarantaine te plaatsen. In bijna alle landen is een ontwikkeling in gang gezet om een “corona app” in te zetten bij de beheersing van de verspreiding van het virus. De strategie is erop gericht om zo snel mogelijk te kunnen vaststellen wie het virus heeft en om na te gaan met wie deze persoon in contact is geweest. Dit wordt ook wel de “test en trace” methode genoemd. Wordt iemand positief getest dan moet vervolgens via de app worden vastgesteld met wie deze persoon contact heeft gehad. Die moeten vervolgens worden opgespoord en getest. Uitgangspunt is dat dit op vrijwillige basis plaatsvindt, nadat deze persoon is geïnformeerd dat hij in contact is geweest met een positief getest persoon. Op deze wijze, zo is de veronderstelling, kan een brandhaard snel in kaart worden gebracht en kan de infectiehaard worden bestreden en beheerst.
Gebruik van Bluetooth voor vaststellen contacten
Over de ontwikkeling van de app is al veel geschreven. Met name concentreert dit zich rond de privacy en de beveiliging. Wie krijgt toegang tot deze data, hoe wordt die opgeslagen, hoe lang wordt die bewaard? Moeten we een deel van onze privacy opgeven om onze gezondheid in brede zin te kunnen veiligstellen? Al dit soort vragen zijn aan de orde geweest. We kunnen vaststellen dat de eerste poging in Nederland, om binnen twee weken een app te hebben, is mislukt. Het bouwen van een app. zeker een corona app dient vanuit verschillende disciplines te worden te worden aangepakt. Dit vereist een zorgvuldige voorbereiding. Pas als alle gebruikseisen helder zijn en vertaald in “use cases” kunnen de vormgevers en ontwikkelaars aan de slag. Ook is het van belang dat een dergelijke app wordt getest op de beveiliging van de data. Ervaring leert dat app ontwikkelaars meer kijken naar de vormgeving en functionaliteit van de app dan naar het beveiligingsaspect. Uitvoerig testen is daarom noodzakelijk. De meeste apps die nu wereldwijd worden ontwikkeld zullen gebruik maken van Bluetooth Low Energy. Apple en Google hebben al enige tijd geleden aangegeven dat zij komen met een aanpassing van hun besturingssoftware om tracing via Bluetooth LE mogelijk te maken. Op basis van deze aanpassing kunnen dan apps worden gebouwd.
Wanneer is de corona app effectief
Er zijn verschillende signalen, dat de app pas effectief is bij een penetratie van 60 procent. Dit valt onder andere op te maken uit een artikel in de Wall Street Journal van 28 april 2020. Nu wil dit niet zeggen dat het geen nut heeft bij een lagere penetratie, maar dan kan minder op de technologie vertrouwd worden en zal op een andere wijze, via informatie van de patiënt zelf, gegevens over mogelijk besmette personen moeten worden verkregen. Dit betekent onlosmakelijk dat er meer mensen nodig zijn om de recente contacten van de besmette persoon op te sporen. Uit data van Telecompaper blijkt dat het niet eenvoudig is om een penetratie van 60 procent te bereiken. Om de haalbaarheid vast te stellen spelen drie factoren een rol: a) de smartphone penetratie, b) de penetratie van de besturingssystemen van Google en Apple en tenslotte adoptie van de app door de consument.
Welke factoren spelen spelen een rol bij de penetratie van de app
Uit onderzoek van Telecompaper blijkt dat de smartphone penetratie in Nederland gemiddeld op 92 procent ligt. Bij personen boven de 65 is dit aanzienlijk lager, namelijk 82 procent.
De tweede vraag die beantwoord moet worden is hoeveel consumenten er een smartphone hebben met de besturingssystemen van Apple (iOS) en Google (Android). Hierover zijn geen actuele cijfers voorhanden, maar een inschatting is dat 95 procent van de markt bestaat uit smartphones met één van beide besturingssystemen. Er is wat verwarring over welke toestellen de beschikking hebben over de mogelijkheid om Bluetooth LE te gebruiken. Voor Apple wordt dat sinds 2011 ondersteund (vanaf de IPhone 4S), voor Android vanaf 2012 (Android versie 4). Uit onderzoek van Telecompaper weten we dat er in Nederland nauwelijks nog oudere type iPhone toestellen worden gebruikt.
Voor Android is dat veel moeilijker vast te stellen, aangezien Android voorkomt bij een groot aantal merken en mensen vaak niet eens weten welk versie van het besturingssysteem op hun toestel staat. Google geeft daar wel inzicht in, maar dat is over alle Android gebruikers. Als we echter kijken de gemiddelde vervangingssnelheid van eens in de 3,5 jaar dan kunnen we optimistisch zijn over de toepasbaarheid van Bluetooth LE op de Android telefoons.
De derde belangrijke factor is de gebruiker zelf. Hoe snel zal de gebruiker a) zijn besturingssysteem updaten en b) de corona app downloaden en instellen. Uit de praktijk is bekend dat een deel van de gebruikers tamelijk slordig is met het updaten van de besturingssoftware. Het blokkeert vaak niet het gebruik van de apps en dus wordt dit uitgesteld. Uit recent onderzoek van Telecompaper komt duidelijk naar voren dat de penetratie van apps op smartphones zelden boven de 60 procent uitkomt. De tabel hieronder is gebaseerd op het onderzoek van Telecompaper naar de penetratie en het gebruik van apps op de smartphone. De tabel geeft de top 10 weer van meest gedownloade apps.
Beseft moet worden dat deze top 10 apps al jaren in de markt zijn. Ze hebben een hoge bekendheid. Op grond van deze drie factoren is de veronderstelling gerechtvaardigd dat een penetratie van 60 procent op korte termijn niet realistisch is. Dit heeft twee belangrijke beleidsconsequenties, namelijk a) er zal naast de app. veel gebruik moeten worden gemaakt van personen bij het nagaan van de contacten (dus een extra druk op de GGD’s) en b) er zal veel aandacht moeten worden besteed aan de communicatie, zowel qua bereik als qua boodschap. De communicatie zal de gebruiker het vertrouwen moeten geven dat zijn/haar data veilig is opgeslagen en dat de app een bijdrage levert aan het beheersen van het aantal besmettingen. Dit betekent een massa campagne om de meeste Nederlanders te bereiken en ze het vertrouwen te geven dat hun data veilig is.
Inschatting realiseerbare penetratie
Laten we eens heel optimistisch zijn en veronderstellen dat 25 procent van de potentiële gebruikers binnen een aantal weken de app heeft gedownload. We gaan uit van enkele weken aangezien een massacampagne zeker een paar weken nodig heeft om een groot bereik te realiseren. In het geval we de 25 procent halen van de geschikte smartphones, dan bereiken we een maximale penetratie van 22 procent bij 16 jaar en ouder. Immers we moeten rekening houden met personen die geen smartphone bezitten en personen die geen Apple of Android toestel hebben, dan wel een oudere smartphone Dit zou in lijn liggen met de app die wordt gebruikt in Singapore. Een maand na de lancering was de penetratie 19 procent (Wall Street Journal).
Gezien deze analyse en de ervaringen elders lijkt het ons raadzaam om eens na te gaan hoe het zit met de bereidheid om snel de app te gaan toepassen. Met behulp van de data van Telecompaper kunnen we snel inzicht geven hoe groot die bereidheid is voor de verschillende gebruikersgroepen. Op basis hiervan kunnen de meest effectieve introductie strategieën worden vormgegeven.
Digitale technologie zal een belangrijke rol spelen om weer terug te keren naar een enigszins normaal functionerende samenleving. Telecompaper heeft over de jaren een uitgebreide database opgebouwd omtrent de digitale consument. Welke devices worden gebruikt, welke apps, hoe wordt er gecommuniceerd, hoe worden nieuwe communicatie middelen opgenomen, hoe snel penetreren de streaming aanbieders de TV markt. Met deze database kunnen we snel nieuwe inzichten krijgen hoe consumenten reageren op snel veranderende omstandigheden. Zo kan bijvoorbeeld snel inzicht worden verkregen hoeveel mensen nieuwe Corona tracking-apps kunnen gebruiken, immers de oudere toestellen zullen een dergelijke functie niet ondersteunen. We kunnen nagaan hoeveel mensen een ontoereikende internet verbinding hebben om effectief thuis te werken. We kunnen toetsen hoeveel mensen live concerten kunnen ontvangen en casten naar een groot TV scherm. Door aanvullende vragen toe te voegen aan de al rijke database kunnen we analyses maken die verder reiken dan de mening van consumenten. We kunnen dit ook toetsen aan de feitelijke omstandigheden.
